Perspektywa rozwoju PV w UE do 2015 roku

Szczegóły

Rozwój rynku fotowoltaiki w Europie

W ciągu ostatniej dekady, rynek ogniw fotowoltaicznych (PV) doświadczył bezprecedensowego wzrostu. W szczególności w ostatnim roku, rynek fotowoltaiczny osiągnął łączny wzrost zainstalowanej mocy o około 40 GW na całym świecie, o rocznej zdolności dodanej 16,6 GW. Energia fotowoltaiczna jest na dobrej drodze do przekształcenia się w pełni konkurencyjny element systemu energetycznego w Unii Europejskiej (UE) i coraz większym źródłem energii na całym świecie. Jednak rozwój ten był w zależności od kraju bardzo zróżnicowany. Progres w rozwoju rynku PV zależał w dużej mierze od przepisów krajowych, systemów motywacyjnych oraz dostępności środków finansowych.
Są to podstawy opracowania przez EPIA perspektyw w rozwoju PV do 2015 r. (na podstawie wewnętrznej analizy danych rynkowych od członków przemysłu, krajowych stowarzyszeń, agencji rządowych), Paryż, marzec 2011 r.

W 2010 r. UE była największym rynkiem fotowoltaiki na świecie. Łączna wartość zainstalowanej mocy wyniosła łącznie 30 GW. Bogactwo Europy charakteryzuje się wyjątkową segmentacją rynku: technologie od małych domowych systemów do dużych instalacji naziemnych pozwalają na rozwój różnych wariantów dla różnorodnych regionów geograficznych.
W niektórych przypadkach, brak trwałych mechanizmów wsparcia uniemożliwił zrównoważoną segmentację rynku i jednorodny geograficznie rozwój. Budowa zaufania do technologii PV oraz wzrost świadomości publicznej w zakresie możliwości tej technologii zajmuje dużo czasu. Jako przykład można pokazać rynek niemiecki, na którym małe i średnie instalacje są budowane przez indywidualnych klientów, dla których zaufanie do technologii jest niezbędne. Przykłady Hiszpanii i Czech, jednakowo zdominowanych przez dużych graczy i duże naziemne instalacje pokazują kontrast: widoczny brak równowagi pomiędzy segmentami doprowadziło do braku świadomości wśród mieszkańców i polityków. W wielu krajach UE charakterystyczne staje się promowanie jednego albo drugiego segmentu rynku, zgodnie ze specyfiką krajową i przepisami dotyczącymi użytkowania gruntów rolnych. Małe mieszkalne instalacje mogą być postrzegane jako możliwy czynnik odrodzenia rynków, na których rozwój PV uległ załamaniu, jak np. w Czechach czy Hiszpanii.
Odnośnie ilości instalacji należy stwierdzić, że w chwili obecnej istnieje ponad 1 milion instalacji PV. Taka duża liczba związana jest przede wszystkim z szybkim rozwojem małych mieszkalnych instalacji w Niemczech. Różnice te widoczne są następnie w mocy instalowanych systemów. Podczas gdy w Czechach ok. 13 000 instalacji produkuje około 2 GW mocy, o tyle we Flandrii 96 000 instalacji produkuje jedynie 700 MW. 
W 2010 fotowoltaika była czołową technologią odnawialnej energii w zakresie wzrostu wydajności w Europie. Fotowoltaika w 2010 r. zajęła drugie miejsce w rankingu z 13,3 GW zainstalowanej mocy, w porównaniu do 9,3 GW mocy z instalacji wiatrowych (trzecie miejsce), 18 GW mocy z elektrowni gazowych.

Jest bardzo mało prawdopodobne, aby znaczne tempo wzrostu na rynku PV na rynku unijnym w 2010 r. mogło być utrzymane w nadchodzących latach. Można to wytłumaczyć najłatwiej przez opozycję do fotowoltaiki w wielu krajach, w tym w niektórych z najbardziej obiecującym rynkiem. W najlepszym razie EPIA spodziewa się co najwyżej stabilizacji tempa wzrostu w UE w 2011 i 2012, przed ponownym odzyskaniem siły w 2013 roku.
2010 był rokiem krajowych planów działania w zakresie energii odnawialnej (NREAP) w Europie.
Chociaż NREAP nałożyły obowiązek na państwa członkowskie, aby miały na uwadze udział odnawialnych źródeł energii w krajowym portfelu energii, to w porównaniu do celów przemysłu fotowoltaicznego obowiązek ten nie stanowi prawdziwej dźwigni dla szerokiego wprowadzenia fotowoltaiki na rynek. Aktualnie, na podstawie założeń krajowych planów NREAP, oczekuje się iż łączna zainstalowana moc do roku 2020 w UE wyniesie 84,38 GW.

Raport „Set for 2020” opracowany przez EPIA wskazuje 3 scenariusze rozwoju PV, które obrazują rzeczywisty potencjał technologii:

• scenariusz podstawowy (baseline scenario) - zakłada normalne zachowanie rynku (business-as-usual), w wyniku którego popyt na 4% energii elektrycznej dostarczany będzie przez PV w UE, w roku 2020.
• scenariusz zaawansowany (advanced scenario) – zakłada, że fotowoltaika zapewni 6% popytu energii elektrycznej. Założenie to opiera się o maksymalny możliwy wzrost PV w UE, bez większych zmian w rozwoju infrastruktury elektrycznej.
• scenariusz zmiany paradygmatu (Paradigm Shift scenario) - trzeci przypadek, w którym zakłada się, że wszystkie bariery zostaną zniesione, a jednocześnie spełnione zostaną pewne warunki graniczne, przewiduje, iż fotowoltaika dostarczać będzie do 12% zapotrzebowania UE na energię elektryczną do 2020 roku.

W porównaniu do wcześniejszych prognoz EPIA określonych do 2015 r. wyniki są następujące:

• scenariusz umiarkowany 2015 – wygląda być najbardziej zbliżony do scenariusza podstawowego 2020 zakładającego 4% cel. Mimo, iż scenariusz umiarkowany zakładał nieco mniejszy cel niż 4% to jednak rozsądne wydaje się oczekiwać, że rozwój PV osiągnie ten poziom, nawet przypadku wolnego wzrostu.
• scenariusz napędzany polityką 2015 (Policy-driven scenario) – zakłada dane bliskie scenariuszowi zmiany paradygmatu. Aby osiągnąć jednak wzrost na poziomie 390 GW w UE w 2020 r., tempo rozwoju musiałoby być wyższe niż to zakładane w prognozach na 2015 r. O ile jednak 6 % cel do 2020 r. zakładany przez scenariusz zaawansowany jest spójny i możliwy do osiągnięcia do 2015 r., o tyle osiągnięcie zakładanych 12 % w scenariuszu zmiany paradygmatu wymagałoby silnego wsparcia i systemu zachęt, nawet po uzyskaniu parytetów sieci w wielu krajach czy segmentacji rynków.